Κείμενα

2 Ιανουαρίου 2018 / TAGS: περιβάλλονσακούλαΤα Νέα

Μια διαφορετική συνέντευξη στον Σταύρο.

Η αυτού μεγαλειότης πλαστική σακούλα σκουπιδιών μιλάει για πρώτη φορά ειλικρινά, γι’ αυτά που κρύβει μέσα της.

Η ανατρεπτική αυτή συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Τα Νέα” το 2008. Δέκα χρόνια μετά, σύμφωνα με την κοινή απόφαση των υπουργείων Οικονομίας, Περιβάλλοντος και Οικονομικών και της ΑΑΔΕ, από την 1η Ιανουαρίου 2018 παύει η δωρεάν διάθεση της πλαστικής σακούλας στους καταναλωτές. 

Θα σας μιλήσω ειλικρινά. Η σχέση μαζί της ήταν πάντα παράξενη. Ξέρω ότι θα βρεθούν πολλοί που θα πουν ότι ποτέ δεν την πρόσεξαν, ποτέ δεν την ήθελαν, ποτέ δεν την προτίμησαν. Για μένα δεν ήταν έτσι. Στην αρχή, ήμουν σχεδόν γοητευμένος από την ύπαρξή της. Θυμάμαι, στα πρώτα μου ταξίδια στο εξωτερικό τη δεκαετία του ’80, είχα εντυπωσιαστεί από τα χρώματα και την ποιότητά της. Αυτό, που τέλος πάντων, μπορεί να ορίσει κανείς ως ποιότητα σε μια πλαστική σακούλα. Μαθημένος μέχρι τότε στις μουντές σακούλες των Αθηνών νόμιζα, ότι είχα ανακαλύψει το πιο μοντέρνο αξεσουάρ. Πολλές από αυτές τις κουβάλησα πίσω στην Αθήνα. Τις έκανα συσκευασία δώρου, τις έσερνα στο γραφείο. Μία μάλιστα την είχα κρατήσει, μπορεί και μια δεκαετία. Μου την είχαν δώσει σε ένα παζάρι στην Άγκυρα, η άτεχνη βεζιροπούλα είχε ξεθωριάσει και μόνο το φέσι της φαινόταν, εγώ όμως επέμενα να την κρατώ.

Η πρώτη σοβαρή κρίση συνέβη ένα καλοκαίρι σε μια απομακρυσμένη παραλία. Βράδιαζε, οι λιγοστοί επισκέπτες έφευγαν και εγώ έπαιζα με την άμμο. Μια μεγάλη μαύρη σακούλα, από χοντρό πλαστικό, διέκοψε τη δακτυλική μου περιπλάνηση. Κάποτε θα κουβαλούσε μια ομπρέλα ή τα βατραχοπέδιλα της οικογένειας, ίσως τα φαγητά μιας παρέας κατασκηνωτών και τώρα βρισκόταν θαμμένη πέντε εκατοστά κάτω από τη μούρη μου. Από εκείνη την ημέρα, η σχέση μας κλονίσθηκε. Η ανθεκτικότητά της, που μέχρι τότε νόμιζα ότι ήταν το μεγάλο της προσόν, ήταν και το μεγάλο της μειονέκτημα. Μετά, την είδα να καίγεται. Στην παλιά χωματερή, στα Άνω Λιόσια, σε μικρούς λόφους που σκόρπαγαν μαύρους καπνούς, που σου έκαιγαν το λαιμό. Η τελειωτική ρήξη ήρθε μια άνοιξη ή μήπως ήταν καλοκαίρι και δεν θυμάμαι; Ήλιος πάντως, με ένα ελαφρύ αεράκι, σε ένα ξωκλήσι. Βάπτιση ή κάτι τέτοιο. Τα θυμάρια στην πλαγιά γυάλιζαν, και εάν πρόσεχες, γυάλιζαν λίγο παράξενα. Πήδησα στην ασβεστωμένη μάντρα και άρχισα να «κυνηγώ» τη γυαλάδα που τελικά ήταν κορδέλες και κομφετί πλαστικού! Στην κορυφή, οι κορδέλες είχαν γίνει σακούλες ολόκληρες και είχαν στεφανώσει θυμάρια, χαρουπιές και θάμνους. Η πίσω πλευρά του λόφου ήταν ένας εφιάλτης. Σακούλες, λάστιχα, σακούλες, καναπέδες, σακούλες, πλυντήρια, σακούλες, τελάρα. Στεκόμουν πάνω από την παράνομη χωματερή του νησιού. Έξι χιλιόμετρα από την παραλία, τρία από την πόλη και τριακόσια βήματα από τους Αγίους, μήπως και συγχωρεθούν οι αμαρτίες τους.

Αυτές τις μέρες, δεκαέξι για να ακριβολογούμε, οι σακούλες που γνώρισα ήρθαν ξανά στο μυαλό μου. Είναι άλλωστε παντού. Στο σπίτι, στο σινεμά, στο φούρνο, στο πάρκο, στο φαρμακείο, στο καφέ, στο γραφείο. Στην αρχή αφράτες, τώρα λιωμένες. Παντού το ίδιο ρεκόρ. Παντού; Τυχαία, χθες, πήρα το δρόμο προς την Ραφήνα που παίρνει κάθε μέρα ο Πρωθυπουργός. Πουθενά σκουπίδια. Και μετά περιπλανήθηκα στη γειτονιά του. Ραφήνα, Νέα Μάκρη, Μαραθώνας. Λες και η απεργία αφορούσε μια άλλη χώρα. Το βράδυ ξαναγύρισα «απέναντι» από τις σακούλες μου και τις άσχημες μυρωδιές τους.

Και σήμερα εδώ;

– Και εδώ να μην είμαι, θα είμαι δίπλα σου, στη χωματερή. Δε θα αλλάξει τίποτα, απλώς δεν θα με βλέπεις.

Τι έχεις μέσα σου, θα μου πεις;

– Όλες περίπου τα ίδια έχουμε. Αποφάγια από το τραπέζι και το ψυγείο, περίπου στο 40% του βάρους μου. 25% χαρτί, 20% πλαστικό. Λίγο γυαλί, ελάχιστα μέταλλα, κανά κομμάτι ξύλο, αποτσίγαρα.

Και όλα αυτά κάνουν τα 5 εκατ. τόνους οικιακών απορριμμάτων που παράγουμε;

– Ναι, αν μας προσθέσεις και βάλεις μαζί και τα ογκώδη αντικείμενα που πετάνε οι Έλληνες, μπορείς να καλύψεις την Εθνική Οδό από το Ναύπλιον ως την Αλεξανδρούπολη με ένα στρέμμα απορριμμάτων ύψους ενός μέτρου.

Πάντα τόσα πολλά ήταν;

– Όχι, κάποτε καλύπταμε την Εθνική μόνο από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη, αλλά τα 10 τελευταία χρόνια είχατε μια αύξηση των σκουπιδιών σας κατά 40%!

Έχεις εξήγηση, γιατί αυξήθηκαν τόσο πολύ τα σκουπίδια μας τα τελευταία χρόνια;

– Υπερκατανάλωση, φίλε. Υπερκατανάλωση. «Αγοράζω άρα υπάρχω». Πηγαίνετε στο σούπερ μάρκετ για 2 γιαούρτια και αγοράζετε την οικονομική δήθεν συσκευασία των 4. Όταν λήγουν, τα πετάτε. Σκέψου ότι από τα 50 ευρώ που θα δώσει μια νοικοκυρά στη λαϊκή, τα 15 θα καταλήξουν αφάγωτα στα σκουπίδια.

Όσο πιο πλούσιος είναι κανείς, τόσο πιο πολλά σκουπίδια παράγει;

– Και ναι και όχι. Οι πλούσιοι καταναλώνουν περισσότερο αλλά στα Βόρεια Προάστια ανακυκλώνουν κατά κανόνα περισσότερο από τα Δυτικά. Κάθε Έλληνας παράγει την ημέρα 1,3 κιλά σκουπίδια. Οι Αθηναίοι δηλαδή παράγουν ημερησίως 6.500 τόνους σκουπιδιών και δεν υπολογίζω τους χιλιάδες τόνους βιομηχανικών και νοσοκομειακών αποβλήτων.

Και όλοι μαζί ανακυκλώνουμε λίγο;

– Βέβαια. Μόνο το 8% ενώ στην Ολλανδία ανακυκλώνουν το 65%. Και άκουσε κι αυτό, ενώ εδώ το υπόλοιπο 92% καταλήγει στους ΧΥΤΑ, στην Ολλανδία «θάβεται» μόνο το 3%. Τα υπόλοιπα σκουπίδια αξιοποιούνται, παράγουν, ας πούμε, ενέργεια.

Επειδή δεν είμαι καλός στα ποσοτικά, να μιλήσουμε μόνο για σένα; Πόσο ζυγίζεις;

– Εσύ πόσο με κάνεις; Αστειεύομαι, ένα κιλό. Τα 400 γραμμάρια, όπως σου είπα, είναι αποφάγια από την κουζίνα. Εάν αυτός που με είχε στο σπίτι του, είχε έναν κάδο κομποστοποίησης, θα μπορούσαν τα περισσότερα από αυτά να γίνουν λίπασμα για τα λουλούδια του.

Είναι τόσο απλή η κομποστοποίηση, όσο την περιγράφεις;

– Μα δεν είναι τίποτα. Ένας κάδος είναι που βάζεις μέσα φλούδια, μαρούλια, τομάτες, φρούτα που χαλάνε και μετά από λίγους μήνες στο μπαλκόνι ή στον κήπο, έχεις το καλύτερο λίπασμα. Έτσι, ο καθένας από εσάς θα πετούσε τουλάχιστον 1/3 λιγότερα σκουπίδια. Και δεν μιλώ για τα χαρτιά, τις συσκευασίες των απορρυπαντικών, τα τενεκεδάκια, τα γυαλιά γιατί ελπίζω, ότι όλοι πλέον έχουν καταλάβει ότι αυτά μπορούν να πάνε στους ειδικούς μπλε κάδους και να ανακυκλωθούν.

Μίλησέ μου λίγο για τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής, στους οποίους άλλωστε θα καταλήξεις.

– Μην βάζεις στοίχημα. Γιατί στην Ελλάδα έχετε λίγους ΧΥΤΑ και περισσότερες από 1.500 παράνομες και ανεξέλεγκτες χωματερές. Να δω πώς θα ξεμπλέξετε με την Ε.Ε. που της έχετε υποσχεθεί ότι έως το τέλος του 2008 δεν θα έχετε ούτε μία ανεξέλεγκτη χωματερή.

Έρχονται πρόστιμα;

– Ε, τίποτα σε αυτή τη ζωή δεν είναι τζάμπα. Όλοι θα πληρώνουν γι’ αυτούς που θα συνεχίσουν να πετάνε ή να καίνε, χωρίς έλεγχο τα σκουπίδια τους. Μόνο για τον Κουρουπητό, στα Χανιά, η χώρα σας έχει πληρώσει 5 εκατ. ευρώ.

Βέβαια κανείς δεν θέλει ένα ΧΥΤΑ στην περιοχή του.

– Ναι και γι αυτό το λιβανίζετε. Από το 2003, η Βουλή αποφάσισε για 2 ΧΥΤΑ, στο Γραμματικό και την Κερατέα και σήμερα, είμαστε ακόμη στις μελέτες και τις συζητήσεις. Σκέψου όμως, πως κάθε παράνομη χωματερή μολύνει με τοξικές ουσίες μια έκταση που μπορεί να φθάσει σε ακτίνα και τα 10 χιλιόμετρα γύρω από αυτήν, ενώ η ΧΥΤΑ είναι αυτό που βλέπουμε, δεν μολύνει.

Τι θα κάνουμε όμως, κάθε 5 χρόνια θα κάνουμε και έναν νέο ΧΥΤΑ;

– Ο Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων έχει χρόνο ζωής περίπου 28 χρόνια. Μόνο στην Ελλάδα γεμίζουν κάθε 4 – 5 χρόνια. Δεν ενισχύετε την ανακύκλωση, δεν κάνετε κομποστοποίηση, δεν επαναχρησιμοποιείτε τις συσκευασίες, δεν, δεν, δεν… Οπότε τιγκάρουν και αυτές τι να κάνουν.

Μίλησέ μου και λίγο για σένα.

– Εγώ είμαι τυχερή που προωθήθηκα στα μέρη σας γιατί στην υπόλοιπη Ευρώπη δεν είχα μέλλον. Στο Παρίσι, από την αρχή της χρονιάς, απαγορεύτηκαν παντελώς οι πλαστικές σακούλες. Στην Ιρλανδία από παλιά και στο Λονδίνο τώρα τελευταία, πρέπει να τις πληρώσεις ακριβά. Εδώ λένε ότι από τις 14 Απριλίου, 9 σούπερ μάρκετ θα αρχίσουν να μας αντικαθιστούν «πιλοτικά» με άλλες «οικολογικές» που ανακυκλώνονται, άρα νομίζω ότι έχουμε ακόμα πολλά χρόνια κυριαρχίας.

Πόσα πιστεύεις;

– Κοίτα εγώ θα είμαι στη διάθεσή σου μέχρι το 2.400. Εσύ να δούμε πόσο θα αντέξεις!

« Το πείραμα της Ελευσίνας»

Την Αθηνά Δήμου μου τη σύστησαν κάτι φίλοι οικολόγοι, όταν τους είπα ότι ψάχνω έναν άνθρωπο παθιασμένο με την ανακύκλωση. Τριαντάρα περιβαλλοντολόγος που εργάζεται στην Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης και είναι υπεύθυνη του προγράμματος εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων του δήμου Ελευσίνας. Επειδή οι ταυτότητες δεν λένε πάντα την αλήθεια, αρχίσαμε με τα προσωπικά. «Παράγω μόνο μια σακούλα σκουπιδιών την εβδομάδα», μου λέει με περηφάνια. Δηλαδή, κάνει ανακύκλωση συσκευασιών και κομποστοποίηση. Στο σούπερ μάρκετ πηγαίνει με υφασμάτινες τσάντες και μετακινείτε με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς – ζήτησα και είδα τις κάρτες της! Τις σπάνιες φορές που παίρνει το αυτοκίνητό της, οδηγεί οικολογικά. «Τι είναι αυτό;», τη διέκοψα. «Αργές ταχύτητες και αυτοκίνητο γεμάτο με φίλους και γνωστούς που θέλουν να κάνουν το ίδιο δρομολόγιο». Το ραντεβού μας ήταν στο σπίτι των γονιών της, στο Γαλάτσι. «Για να μοιράσουμε την απόσταση». Το απέναντι πεζοδρόμιο από την πολυκατοικία της ήταν ξέχειλο από σκουπίδια. Τα παιδιά στο μικρό πάρκο κλωτσάγανε μια τη μπάλα και μια τις σακούλες με τα σκουπίδια.

Γιατί είσθε τόσο υπερήφανη με το πρόγραμμα «Πόρτα – Πόρτα» στην Ελευσίνα;

– Γιατί είναι η πρώτη που ένας Δήμος αποφάσισε να ενημερώσει όλους τους πολίτες για την ανακύκλωση, επισκεπτόμενος ένα – ένα όλα τα σπίτια της πόλης. Κάτι τέτοιο είναι συνηθισμένο στο εξωτερικό, στην Ελλάδα όμως γίνεται για πρώτη φορά.

Όταν λέτε «όλα τα σπίτια» κυριολεκτείτε;

– Βεβαίως. Εκπρόσωποι του Δήμου επισκέπτονται κάθε νοικοκυριό ξεχωριστά και συμπληρώνουν ένα ερωτηματολόγιο. Οι κάτοικοι ενημερώνονται αναλυτικά για το τι πρέπει να κάνουν μέσα στο σπίτι τους, ώστε να μειωθούν τα απορρίμματα τους.

Τι αποτελέσματα έχει αυτή ενημέρωση;

– Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της Ελευσίνας, ανοίγουν τις πόρτες τους και δείχνουν ενθουσιασμένοι που ο δήμος μπαίνει στα σπίτια, ενημερώνει, ακούει, βρίσκεται κοντά στον πολίτη. Όλες οι παρατηρήσεις, τα σχόλια και οι ανάγκες που εκφράζονται από κάθε νοικοκυριό μεταφέρονται στους υπεύθυνους του δήμου, οι οποίοι με τη σειρά τους απαντούν ή επεμβαίνουν για να λύσουν το πρόβλημα.

Σήμερα, οι κάτοικοι της Ελευσίνας ανακυκλώνουν περισσότερο από τους άλλους Έλληνες;

– Ναι, τα απορρίμματα που καταλήγουν προς ταφή, μήνα με τον μήνα μειώνονται. Πέρυσι, ο Δήμος Ελευσίνας ανακύκλωσε περισσότερο από το ένα τρίτο των απορριμμάτων του. 34%, έναντι ποσοστού ανακύκλωσης 20% το 2006. Για την ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας, η συλλογή αυξήθηκε από 83 σε 173 τόνους το μήνα.

«Όποιος ανακυκλώνει, πληρώνει λιγότερο»

Σε αρκετές πόλεις της Ευρώπης χρεώνουν τους κατοίκους, ανάλογα με το βάρος των απορριμμάτων που παράγουν. Έτσι οι πολίτες έχουν και οικονομικό κίνητρο για να ανακυκλώσουν. «Πλήρωσε Ανάλογα με το τι Πετάς» ή αλλιώς «Pay As You Throw».

Στη Δρέσδη της Γερμανίας, εισήχθη από το 1994, μια μορφή συστήματος PAYT με κάδους που είχαν ενσωματωμένη μια συσκευή αναγνώρισης. Έτσι οι δημοτικές αρχές χρέωναν το κάθε νοικοκυριό ανάλογα με την ποσότητα των απορριμμάτων που παρήγαγε. Το 2000, στη Γερμανία, πάνω από 4.5 εκατ. κάδοι απορριμμάτων που αντιστοιχούν περίπου σε 9 εκατ. νοικοκυριά, είχαν ενσωματωμένη μια συσκευή αναγνώρισης. Σήμερα, στη Γερμανία, εκτιμάται ότι εφαρμόζονται συστήματα PAYT στο ¼ όλων των νοικοκυριών της χώρας.

Σε άλλες πόλεις της Βόρειας Ευρώπης, τα δημοτικά τέλη για την αποκομιδή των απορριμμάτων ενσωματώνονται στην τιμή ειδικών σακουλών που είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν οι πολίτες για να μεταφέρουν τα απορρίμματά τους. Αν κάποιος δεν χρησιμοποιήσει την ειδική σακούλα, επιβαρύνεται με πρόστιμο ολόκληρη η πολυκατοικία ή η γειτονιά.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, έχει προτείνει την πιλοτική εφαρμογή του συστήματος “Pay As You Through” και στην Ελλάδα, μήπως και το οικονομικό δέλεαρ σπρώξει τους πολίτες στην ανακύκλωση.

Δείτε το post μου στο Facebook:

https://www.facebook.com/TheodorakisStavros/posts/1762114930519973