Κεντροαριστερά ή μεσαίος χώρος;
Η σοσιαλδημοκρατία, όχι μόνον ως πολιτική, ακόμη και ως όρος, στα χρόνια της ηγεμονίας του ΠΑΣΟΚ ήταν στην παρανομία. Οι διεθνείς αναφορές της παράταξης του Ανδρέα Παπανδρέου και του Γιώργου Γενηματά ήσαν διάφορα τριτοκοσμικά κινήματα του αραβικού κόσμου, από το Μπάαθ και τον Άσαντ ως τον Καντάφι. Το ΠΑΣΟΚ αυτοπροσδιοριζόταν ως αριστερό σοσιαλιστικό κόμμα και το λεξιλόγιο της ρητορείας του το αντλούσε από την αριστερά του εμφυλίου. Το «Μεγάλο Κεφάλαιο», η «πλουτοκρατία», ο «αντιιμπεριαλισμός» ήσαν στην ημερήσια διάταξη. Μπορεί να υπήρχαν κάποιες συγγένειες στον ευρωπαϊκό χώρο, όπως με τους Γάλλους σοσιαλιστές, όμως την τελευταία στιγμή ο Έλληνας τους έφερνε για δώρο έναν Καντάφι, δυστυχώς ζωντανό και όχι σε κούκλα, όπως έγινε στη συνάντησή του με τον Μιτεράν στην Κρήτη με αποτέλεσμα να τρομάξει ο άνθρωπος και να το βάλει στα πόδια. Η σοσιαλδημοκρατία ήταν καλή για την Σουηδία του σύμμαχου Ούλοφ Πάλμε. Οι δικοί μας σοσιαλιστές την θεωρούσαν ακατάλληλη για το μεσογειακό κλίμα και είχαν επιλέξει τον Τρίτο Δρόμο- μια αρλούμπα πρώτης που όμως ακουγόταν ευχάριστα διότι κολάκευε την μοναδικότητά μας.
Την σοσιαλδημοκρατία την εισήγαγε ο καθαρόαιμος ευρωπαϊστής Κώστας Σημίτης, την παρέλαβε ο Γιώργος Παπανδρέου, μαζί με άλλα όργανα γυμναστικής, και την εδραίωσε ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Αυτά για την ιστορία, έστω σχηματικά. Το παρόν είναι πολυπλοκότερο. Στις σημερινές εκλογές ως επικρατέστερη για τον Β’ γύρο φέρεται η κ. Γεννηματά η οποία, ενώ διεκδικεί την ηγεσία της κεντροαριστερής σοσιαλδημοκρατίας, διαθέτει ως πολιτικό κεφάλαιο το όνομά της, κοινώς την παραπομπή σε μια προσωπικότητα η οποία ουδεμία σχέση είχε με την σοσιαλδημοκρατία. Συσπειρώνει όσους από τον σκληρό πυρήνα των μηχανισμών δεν έχουν βολευτεί στον ΣΥΡΙΖΑ που περιέθαλψε όλα τα δευτεροκλασάτα περιτρίμματα, όπως Κουρουμπλής, Σπίρτζης και τα συμπαρομαρτούντα. Και επικαλείται το ιστορικό ΠΑΣΟΚ του Γεννηματά και του Κολά. Αναρωτιέμαι ποία η σχέση της με την λεγόμενη κεντροαριστερά.
Δεύτερος υποψήφιος ο Γιώργος Καμίνης, ίσως ο μόνος γνήσιος κεντροαριστερός της κούρσας. Είχε μια πρώτη επιτυχημένη θητεία στον Δήμο της Αθήνας με αποτέλεσμα να επανεκλεγεί για να απογοητεύσει τους ψηφοφόρους του. Έχει ελαφρυντικά: στην δεύτερη θητεία του έπρεπε να συνεργαστεί με τον Τόσκα για παράδειγμα, σε αντίθεση με τον Δένδια της πρώτης, και όπως έλεγε ο Μπαλζάκ «η βλακεία είναι ακατανίκητη». Τον τελευταίο καιρό έχει προσπαθήσει να κερδίσει εντυπώσεις χάνοντάς τες. Δεν ξέρω ποιος τον συμβουλεύει. Πάντως το ύφος του αλαζόνα που λέει «Εγώ ήμουν ηγέτης του Ναι» ή «η Αθήνα δεν είναι για μικροαστούς που βγάζουν καρτ ποστάλ» τον αδικεί. Και ειλικρινά δεν καταλαβαίνω τι εννοεί ότι οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να έχουν αριστερό πρόσημο. Εκεί ο Καμίνης σκοντάφτει στο αδιέξοδο της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας που δεν έχει να προτείνει τίποτε παραπάνω από φόρους για την τροφοδοσία του κοινωνικού κράτους. Εμείς εδώ τα ζούμε στην γνήσια αριστερή εκδοχή τους. Πληρώνουμε φόρους αλλά κοινωνικό κράτος δεν έχουμε.
Ο Σταύρος Θεοδωράκης δεν δηλώνει κεντροαριστερός, και καλά κάνει. Δεν είναι το μόνο στοιχείο που τον κάνει να ξεχωρίζει από τους συνυποψηφίους του. Ο Θεοδωράκης είχε το θάρρος να ιδρύσει πριν μερικά χρόνια, σε αντίξοες συνθήκες, ένα κόμμα, να το στελεχώσει με σοβαρότητα και να φτιάξει μια κοινοβουλευτική ομάδα η οποία, τηρουμένων των αναλογιών και της δύναμής της, κράτησε την σημαία της αξιοπρέπειας ψηλά. Πολλοί περίμεναν περισσότερα και απογοητεύτηκαν. Ο απολογισμός όμως είναι θετικός. Ένας μετριοπαθής πολιτικός, με φιλελεύθερες απόψεις όχι μόνον στην οικονομία, αλλά και στην κοινωνία. Έχει καταλάβει ότι ο φιλελευθερισμός δεν είναι ιδεολογία, οργανωμένο σύστημα απόψεων, αλλά διαχείριση της πραγματικότητας και των προβλημάτων που σου θέτει. Πολλές φορές έχω διαφωνήσει μαζί του αλλά who cares.
Το μέλλον της κεντροαριστεράς μου είναι αδιάφορο. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει. Από τις σημερινές εκλογές όμως θα κριθεί το μέλλον, ως ένα σημείο, και των επερχόμενων βουλευτικών. Για την Νέα Δημοκρατία που θα τις κερδίσει ο Θεοδωράκης είναι ο καταλληλότερος συνομιλητής από τον μεσαίο χώρο. Και επειδή οι περισσότεροι που θα ψηφίσουν σήμερα θεωρώ πως έχουν κατά νου την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας, και όχι τα αριστερά φαντάσματα του παρελθόντος, ελπίζω να περάσει στον Β’ Γύρο.